Autisme en Mindfulness

Verslag van de bijeenkomst van het  AUTISME- CAFE

Datum:                            10 februari 2020
Gastspreker:                Natasja Timmermans, mindfulness- trainer
Thema:                           Autisme en Mindfulness
Gespreksleider:          Peter Giellissen
Plaats:                             HUB- VSO in Rosmalen
Verslag:                          Nellie Eeuwema
Aantal bezoekers:     25

Gerry opent de avond met het gedicht: Ontzorg dag.

Natasja Timmermans heeft gewerkt bij GGZ Eindhoven; Centrum Autisme. Annelies Spek, klinisch psycholoog, was destijds haar collega bij het Centrum Autisme. In 2010 heeft Annelies Spek  de cursus Mindfulness bij Volwassenen met Autisme opgezet. Momenteel  is zij hoofd van het Autisme Expertise centrum. Momenteel werkt Natasja vanuit haar eigen praktijk in Eindhoven: Focus@Heart.
Natasja peilt de zaal; er blijken weinig mensen gebruik te maken van Mindfulness.

Mindfulness leert je waar je aandacht is. Vaak is onze aandacht gedurende de dag bij gedachten (onbewust). Mindfulness helpt je om je aandacht  in het hier en nu te brengen, in dit moment. Zo word je bewust als je aandacht weer eens afdwalen naar de dagelijkse gedachten over :kinderen, werk, boodschappen.
We kunnen ook met de aandacht bij andere zaken zijn dan waar we mee bezig zijn, bv tijdens het autorijden. Dat doe je op de automatische piloot, zonder aandacht voor allerlei handelingen die je verricht. Je lichaam voert die handelingen uit en je geest dwaalt af. In 75% van de gevallen zijn die gedachten negatief, je denkt bv aan zorgen uit het verleden, zorgen over de dag, zorgen over je kinderen, conflicten, spannende zaken.

In een Mindfulness-training krijg je uitleg over de werking van ons brein mbt aandacht richten:

Doe- modus:  ons brein is actief met het oplossen van problemen, zaken doen op de automatische piloot, kritische gedachten en oordelen (met name naar onszelf)

Zijn- modus:  bewust bezig zijn en in dit moment leven. Ons brein is in rust. Door wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat de zijn-modus heilzaam is voor ons brein en voor ons lichaam.


Je kunt MF oefeningen op verschillende plekken doen, zittend of liggend . De oefeningen zijn kort (vijf minuten) tot lang (40 minuten). Ook zijn er oefeningen in de dagelijkse routinehandelingen zoals tandenpoetsen met aandacht.

Een Mindfulness-training wordt ook wel Aandachttraining genoemd. MF- oefeningen zijn een vorm van cognitieve training, via een geleide instructie (stem) voer je opdrachten tot bewustwording uit. Je ‘bemerkt’ voortdurend wat je voelt, hoe je zit, ligt, etc. Hoe ervaar je je lijf, je huid, hoe laat je externe prikkels voor wat ze zijn.
De oefening start en eindigt met een korte klank van de klankschaal.

Ik citeer Natasja tijdens een korte oefening:
…..Hoe zit je? Waar maakt je lichaam contact met iets? Met de grond? Met je sokken? Waar zijn je armen? Op je schoot? Merk op hoe je zit, word je bewust van je gedachten. De uitnodiging is om niet in te gaan op je gedachten. Wat voor gevoelens zijn er op dit moment? Zijn er indrukken die voorbij komen? Zijn er herinneringen aan de reis hier naar toe. Wat dient zich aan? Laat ze er zijn, je hoeft er niet op in te gaan of ze weg te duwen. Hoe gaat je ademhaling? Via je neus of je mond? Hoe verlaat je adem je lichaam? Je hoeft niets te veranderen aan je ademhaling. Ademhaling na ademhaling….. En als je merkt dat je aandacht afdwaalt, dan breng deze weer rustig terug naar je ademhaling.

Er komen wat reacties uit de zaal, die bespreken we.
Wat is de relatie met autisme?
Veel mensen met autisme hebben een vol hoofd, ze piekeren, ze hebben  stressklachten en maken zich zorgen over situaties die komen of geweest zijn. Geluiden zijn ook lastig te filteren voor mensen met autisme.
Natasja refereert naar het boek van Annelies Spek: ‘Mindfulness bij volwassenen met autisme’, waar de training Mindfulness van 9 sessies in beschreven staat met voorbeelden van ervaringen van mensen met autisme die deze training gevolgd hebben. Dit boek is ook geschikt voor jong-volwassenen.

Het aantal cursusavonden die Natasja organiseert voor het volgen van de cursus zijn er altijd acht, voor mensen met autisme voegt ze een extra avond toe. De cursus is meer concreet en ze gebruikt aangepaste taal. Ook voor mensen met een verstandelijke beperking past ze de cursus aan: kortere zinnen, meer instructie, kortere oefeningen.  

Hoe krijg je een autistische puber naar de MF- cursus?
Tip: Wellicht door het MF- woord te vermijden maar het ontspanningsoefeningen of yoga- oefeningen te noemen.
Het lijkt goed om ouders aan te laten sluiten zodat ze kunnen ondersteunen bij de transfer.  En omdat ouders er zelf ook baat bij hebben.
Blijf uit de discussie van de pubers, probeer ze te vangen in de praktische oefeningen. Zorg er voor dat je werkt vanuit contact!

Na de pauze ‘doen’ we de bodyscan volgens een gesproken oefening, waarna er nog gelegenheid is voor het stellen van vragen en het beantwoorden daarvan.

Natasja gaf ons een inkijkje in het begrip Mindfulness en ze liet het onszelf ervaren. Mogelijk biedt het kansen voor mensen met autisme om beter om te gaan met zowel interne als externe prikkels. 

Websites:
www.mindfulnessbijautisme.nl  deze site sluit aan op het bovengenoemde boek van Annelies Spek
www.anneliesspek.nl
www.autismeexpertise.nl

www.centrumvoormindfulness.nl/mensen/susanboegels  hoogleraar  psychologie UvA; mindfulnessprogramma voor ouders (mindfull parenting) en kinderen met aandachts- impulsiviteits- en hyperactiviteitsproblemen.
www.scholar.google.nl
www.focusatheart.nl
www.regionaaltrainingscentrum.nl – relaxkids

Boeken voor kinderen:

  • Stilzitten als een kikker- Eline Snel (2010)
    Mindful kids, Heartful kids- George Langenberg, Rob Brandsma (2013)
  • Meditaties voor kinderen en tieners, Femmy Brug (2013).  Dit is aangeraden door Francine, die aanwezig was vanavond en die werkt in het onderwijs

Boek voor (jong)volwassenen met autisme, aangeraden door Natasja  en gebruikt bij behandeling in het Centrum Autisme, GGzE te Eindhoven:

  • Mindfulness bij  volwassenen met autisme – Annelies Spek (2010)